مفهوم شناسی عفاف و حجاب

حجاب و عفاف، از ارزش های جامعه بشری شمرده می شود و دین مبین اسلام نیز به رعایت عفاف و حجاب بسیار تاکید دارد. همواره این دو واژه در کنار هم به کار برده می شوند و به نوعی ارتباطی استوار میان این دو وجود دارد.

عفاف، ملکه ای است در زندگی انسان که رفتارها و فکر او را کنترل و هدایت می کند. اگر چه عفاف برامده از گرایش و خواستهای درونی در انسان است، امّا بسیاری از رفتارهای مربوط به ان، در دین اسلام تشریع شده است. این رفتارها در چگونگی رابطه با نامحرم به هنگام نگاه، شنیدن و صحبت کردن بروز می یابد.

حجاب، در لغت به معنای (ممانعت از رسیدن به چیزی) است. گفته شده که (حُجْب) و (حجاب)، هر دو مصدر و به معنای پنهان کردن و منع از داخل شدن است.

می توان گفت حجاب، ثمره عفاف درونی است که تظاهر و نمود بیرونی یافته است و به نوع پوشش در ظهور اجتماعی افراد و در رویارویی با نامحرم گفته می شود. (طیبی، 1385: 3)

بر پایه انچه در متون اسلامی و کلام اولیاء دین امده، عفاف و حجاب در همه ابعاد زندگی ظاهری و باطنی انسان گسترده شده و حقیقتی برتر از عالم مادّه، هویتی فطری و اموزه ای اسمانی در وجود انسان است. (میرخانی، 1380: 86)

از این رو، عفاف، نه تنها در اجتماع و در تعامل با دیگران معنا دارد، بلکه در زندگی فردی و تعامل انسان با خود نیز دارای مفهوم است. عفیف بودن افراد در ارتباطات درونی شان، به معنای ان است که فکر ایشان مشغول گناه نباشد و عنان چشم، گوش و زبان و اندیشه انها در اختیارشان باشد و به گناه نیفتند. چنین افرادی راحت تر می توانند به رفتار عفیفانه در مواجهه با دیگران دست یابند. چنانچه فردی رفتار عفیفانه را از سر قرب الهی انتخاب نکرده باشد، چون خود را در نگاه جامعه، خانواده و گروه دوستان، مقید به اموزه های دینی می یابد، سعی در بروز رفتار عفیفانه از خویش می کند. (علم الهدی و نوروزی اقبالی، 1393: 12)

عفاف و حجاب در زندگی بشر، به وسعت دایره زندگی فردی، اجتماعی و همه تعاملات فکری و رفتاری اوست. در فضای مجازی که می توان به راحتی به فضای خلوت در تعامل با نامحرم دست یافت و در عین حال، گمنام و با هویت های ساختگی فعّالیّت کرد، عفاف و حجاب باید بیشتر در کانون توجّه قرار گیرد. نامه الکترونیکی، گفت وگوی برخط، پسندیدن (لایک کردن)، انتخاب دوست و عضویت در گروه، از جمله فضاهای چالشی در رفتار عفیفانه است. (همان: 13)